Η ζυγαριά: φίλος ή εχθρός; Μήπως και τα δύο; Ανάλογα…Πότε; Πριν το καλοκαίρι ή μετά; Πριν τις γιορτές ή μετά τα μελομακάρονα; Η ψυχολογία και η πρόσληψη ή απώλεια βάρους είναι δύο έννοιες πολύ στενά συνδεδεμένες. «Δεν είμαι καλά αυτόν τον καιρό δεν μπορώ να κανω δίαιτα», «Είχα τις μαύρες μου εχθές και τσάκησα τρεις σοκολάτες», «Τα πήγα πολύ καλά σήμερα, λέω να το γιορτάσουμε πάμε για φαγητό», «Έχω πολύ άγχος για αυτή τη δουλειά, δεν έχω φάει τίποτα μια εβδομάδα»

Εκφράσεις και συνήθειες σαν αυτές μαρτυρούν ότι κατά κάποιο τρόπο, η συναισθηματική κατάσταση των ατόμων και η συμπεριφορά τους στην βιολογική ανάγκη της ικανοποίησης του αισθήματος της πείνας, έχουν συνδυαστεί και μάλιστα μερικές φορές δυσλειτουργικά.

• Μύθος ή αλήθεια: Είναι αλήθεια πώς οι τροφές πλούσιες σε σάκχαρα και λιπάρα έχουν τέτοια βιοχημική επίδραση στις νευροδιαβιβαστές ουσίες του εγκεφάλου που προκαλούν ένα αίσθημα ευφορίας και αύξησης της απόδοσης.

Άρα δεν είμαστε τρελοί όταν νιώθουμε ότι τρώγοντας ένα γλυκό είμαστε πιο χαρούμενοι και έχουμε περισσότερο κέφι και ενέργεια. Οπότε είναι και λογικό όταν αισθανόμαστε λυπημένοι να αναζητούμε ένα γλυκό για να ανεβάσουμε την διάθεση μας.

Ενώ όμως το παραπάνω ισχυεί, είναι πολύ διαφορετικό να έχουμε εκπαιδεύσει τον εαυτό μας να συνδυάζει αυτές τις συναισθηματικές μεταπτώσεις με το φαγητό, έτσι ώστε κάθε φορά που είμαστε κακοδιάθετοι να «χρειαζόμαστε» κάτι γλυκό για να αισθανθούμε καλύτερα. Εδώ πια μιλάμε για αυτό που συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους, και κυρίως σε εμάς τους Έλληνες που έχουμε εκπαιδευτεί σαν κουλτούρα, δηλαδή να θεωρούμε το φαγητό μηχανισμό:

• ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΗΣ
• ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ,
• ΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ
• ‘Η ΤΙΜΩΡΙΑΣ.

Έχετε σκεφτεί όμως πως αντιμετωπίζοντας το φαγητό σαν κάτι από τα παραπάνω στην πραγματικότητα η δράση του είναι βραχυπρόθεσμη, και δεν λύνει κανένα πρόβλημα ενώ γίνεται μια συνήθεια που ίσως δεν μπορούμε εύκολα να σταματήσουμε; Επιπλέον με αυτό τον τρόπο δεν μαθαίνουμε πώς να εκφραζόμαστε, να ανακουφιζόμαστε και να βρίσκουμε τρόπους επίλυσης προβλημάτων πιο αποτελεσματικούς και βοηθητικούς για εμάς.

Το ευχάριστο είναι πως ό,τι μαθαίνεται, ξεμαθαίνεται και ξαναμαθαίνεται. Όχι πάντα εύκολα και χωρίς κόπο αλλά γίνεται. Πώς; Καταρχήν αναγνωρίζοντας το είδος της πείνας που νιώθουμε. Αν είναι συναισθηματική και όχι φυσική πείνα. Στη συνέχεια αρκεί να βρούμε διαφορετικούς τρόπους ανακούφισης και απασχόλησης αντί του φαγητού. Ο,τι μπορεί να μας βοηθά να χαλαρώσουμε και να ηρεμήσουμε. Το τι είναι αυτό που θα λειτουργήσει εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του καθενός και τη θέληση του να ζοριστεί λιγάκι στην αρχή για να αλλάξει μία καλά μαθημένη συμπεριφορά με μία καινούργια. Σίγουρα αυτο που βοηθά είναι να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας στο τι πραγματικά θα κερδίσουμε από το να μην φάμε συναισθηματικά.

Παρόμοια λογική ισχύει και όταν οι επιθέσεις στο φαγητό γίνονται από βαρεμάρα. Πολλοί άνθρωποι τρώνε όταν δεν έχουν κάτι να κάνουν. Οι πολλοί γρήγοροι και έντονοι ρυθμοί ζωής της εποχής μας, μας έχουν κάνει όλους, μικρούς και μεγάλους, ελάχιστα ανεκτικούς στην απουσία έντονων περιβαντολλογικών ερεθισμάτων. Όμως η ικανότητα του ατόμου να μπορεί να ανεχθεί και μαλιστά να απολαύσει την ηρεμία, την απραξία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ισορροπία της προσωπικότητας του. Δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι συνέχεια, πόσο μάλλον να τρώμε. Και είναι σημαντικό να μπορούμε να βρούμε απόλαυση στις στιγμές χωρίς την βοήθεια εξωτερικών παραγόντων. Απολαμβάνοντας την τροφή του μυαλού μας και της ψυχής μας. Αυτή είναι μία ακόμη εκπαίδευση με πολλά οφέλη: σωματικά αλλά και ψυχολογικά.

Οι αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινής μας ζωής έχουν βάλει ψηλά τον πήχη ακόμα και στην “επίδοση” μας σε σχέση με το φαγητό. Πόσες φορές δεν έχουμε καταλήξει να πάρουμε βάρος κάτω από την πίεση μίας απαιτητικής δίατας; Είναι το γνωστό “όλα ή τίποτα” συναίσθημα. Ή που θα επιβάλουμε στους εαυτούς μας την απόλυτη στέρηση ή που θα καταφεύγουμε λαίμαργα σε υπερφαγία μέχρι την επόμενη περίοδο στέρησης. Τέτοιες συμπεριφορές και δυσλειτουργικές νοοτροπιές κάθε άλλο παρά βοηθούν στον να επιτύχουμε μία ισορροπημένη στάση απέναντι στο σώμα μας και την ψυχολογία μας. Τι είπαμε και παραπάνω; Το θηρίο θα το χτυπάμε πάντα μέσα. Στις μαθημένες συνήθειες και όχι στις τιμωρητικές στερητικές στρατιωτικού τύπου ασκήσεις. Βάζουμε μικρούς, ρεαλιστικούς, επιτεύξιμους στόχους. Συγχωρούμε τον εαυτό μας στα λάθη και τις παρασπονδίες. Πέφτουμε από το άλογο και ξανασηκωνόμαστε. Αφήνουμε τις συμπεριφορές του τύπου “από Δευτέρα τώρα, ας φάμε σήμερα”. Να θυμάστε ότι αυτοί που καταφέρνουν να ελέγχουν το βάρος τους δεν είναι αυτοί που δεν βγαίνουν ποτέ από ένα πρόγραμμα αλλά αυτοί που επιστρέφουν γρήγορα σε αυτό.

Όλα τα παραπάνω φυσικά δεν ισχύουν στην περίπτωση που αισθανθούμε ότι η ενασχόληση με το σωματικό μας βάρος είναι τόσο έντονη και τόσο δυσλειτουργική, σε βαθμό που να μας αποσπά από την καθημερινότητα μας, ώστε να μιλούμε πλέον για κάποιου είδους διατροφική διαταραχή, για την αντιμετώπιση της οποίας είναι απαραίτητη η βοηθεία ειδικού και είναι μάταιο να βασανίζουμε τον εαυτό μας χωρίς αυτήν.

Να θυμάστε πάντα ότι η δύναμη του μυαλού είναι κινητήριος δύναμη, είναι πίσω από κάθε διαδικασία, σωματική και ψυχολογική, και όταν την γνωρίζουμε είμαστε ικανοί για όλα.

Έρρικα Τσιτιμάκη

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας-Ψυχοθεραπεύτρια

erricatsitimaki@yahoo.gr