Τα προσωπικά όρια αποτελούν τη διαχωριστική γραμμή του χώρου μας, σωματικού, συναισθηματικού, και διανοητικού. Είναι ο μηχανισμός που μας βοηθά να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τους άλλους, να διαφυλάττουμε την ακεραιότητα μας, να έχουμε την ευθύνη του εαυτού μας έτσι ώστε να προστατευόμαστε από την παραβίαση, την εκμετάλλευση και τη χειραγώγηση. Αποτελούν τον φύλακα της ακεραιότητα μας. Όταν δεν υπάρχουν υγιή όρια, προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, η σωματική και συναισθηματική μας υγεία απειλείται. Έτσι όπως δεν θα αφήναμε ποτέ την πόρτα του σπιτιού μας ορθάνοιχτη γιατί θα μας άφηνε εντελώς εκτεθειμένους, κατά τον ίδιο τρόπο δεν θα κλεινόμασταν όμως και σε ένα αδιαπέραστο φρούριο γιατί έτσι δεν θα μπορούσε και κανείς να μπει.

Το όριο αυτό που κάνει εξ ορισμού, είναι να ορίζει με σαφήνεια την γραμμή της ιδιοκτησίας. Για τα σωματικά μας όρια ο προσδιορισμός εαυτός μπορεί να γίνει αρκετά σαφής. Ένας απλός τρόπος είναι να ανοίξουμε τα χέρια σε διάσταση, και ο νοητός κυκλικός χώρος που δημιουργείται γύρω μας είναι κατά προσέγγιση ένας ασφαλής τρόπος προσδιορισμού του σωματικού μας ορίου. Στην κατηγορία των σωματικών ορίων επίσης ανήκουν και περιπτώσεις όπως το να μας φωνάζει κάποιος πάνω από το επιτρεπτό μας όριο ή παραβιάζει προεκτάσεις του προσωπικού μας χώρου όπως τα πράγματα μας, ή ο ιδιαίτερος χώρος εργασίας μας κτλ.

Τα συναισθηματικά μας όρια είναι λιγότερο σαφή και για αυτό είναι συχνά αυτά που δέχονται και τις περισσότερες παραβιάσεις. Είναι ασαφή τόσο σε εμάς τους ίδιους να τα ορίσουμε, όσο και στους άλλους να τα αντιληφθούν ξεκάθαρα. Τα συναισθηματικά και πνευματικά όρια είναι οι προασπιστές της αυτοεκτίμησης μας και οι πρεσβευτές των πεποιθήσεων, αξιών και τελικά των επιλογών μας. Για αυτό και όταν βάλλονται, πλήττονται ανεπανόρθωτα τόσο η σχέση με τον εαυτό μας, όσο και οι σχέσεις που δημιουργούμε με τους άλλους.

Το συχνότερο λάθος που κάνουμε όταν προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τα συναισθηματικά μας όρια είναι να μην μπορούμε να διαχωρίσουμε τα συναισθήματα μας από τα συναισθήματα των άλλων. Δηλαδή για παράδειγμα είτε προβάλλουμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες, των άλλων σε εμάς και έτσι νομίζουμε πως είναι δικές μας, είτε προβάλουμε τις δικές μας ανασφάλειες στους άλλους όποτε πάλι προσδιορίζουμε τα όρια μας λανθασμένα. Το αποτέλεσμα, είτε όταν δεν υπερασπιζόμαστε είτε όταν επιβάλουμε τα όρια μας, είναι πάντως ένα: τα όρια παραβιάζονται, και τελικά οι άνθρωποι και οι σχέσεις διέπονται από ένταση, αγανάκτηση και θυμό.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Τις περισσότερες φορές γιατί δεν έχουμε μάθει να έχουμε υγιή όρια. Γιατί φοβόμαστε την απόρριψη και την αντιπαράθεση. Γιατί έχουμε μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον ενοχής.

Όταν δυσκολευόμαστε να πούμε όχι, όταν νιώθουμε υπεύθυνοι για την ευτυχία των άλλων, όταν παίρνουμε την ευθύνη για πράγματα που δεν μας αφορούν, όταν το πώς νιώθουμε για εμάς τους ίδιους εξαρτάται από το πως μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι, τότε σημαίνει πως δεν έχουμε μάθει να θεσπίζουμε και να κάνουμε σαφή τα συναισθηματικά μας όρια.

  Πώς όμως αποκτούμε υγιή προσωπικά όρια;

Καταρχάς η διαδικασία αυτή παίρνει χρόνο και θέλει κόπο, ιδιαίτερα όταν δεν έχει ξεκινήσει από μικρή ηλικία. Για να θεσπίσει κανείς υγιή όρια και να τα επιβάλλει πρέπει πρώτα να έρθει σε επαφή με τον αυθεντικό του εαυτό. Αυτό σημαίνει να γνωρίζει τα δικά του πραγματικά θέλω, τις δικές ανάγκες επιθυμίες, αξίες και πεποιθήσεις, καθώς επίσης και τους περιορισμούς και αδυναμίες. Και αφού τα γνωρίζει, να τα ΑΠΟΔΕΧΘΕΙ και να τα τιμά και τα σέβεται.

«Η βαθειά γνώση του εαυτού μας ουσιαστικά αποτελεί το προσωπικό βαρόμετρο που ορίζει τον τρόπο με τον οποιο συσχετιζόμαστε».

Στην αρχή αυτής της διαδικασίας μπορεί να νιώθουμε ενοχές, άγχος, ντροπή. Η θέσπιση ορίων χρειάζεται εξάσκηση και αποφασιστικότητα. Βοηθά συχνά στην προσπάθεια μας να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας και να οριοθετηθούμε αν γύρω μας έχουμε ένα σύστημα υποστήριξης από ανθρώπους που σέβονται και αναγνωρίζουν την ανάγκη μας να θέτουμε όρια.

Τέλος να θυμάστε:

Μην δικαιολογίστε, μην θυμώνετε ή απολογείστε για τα όρια που θέτετε.

Τα όρια είναι ένδειξη γνώσης και σεβασμού της προσωπικότητα μας.

Έρρικα Τσιτιμακη

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

erricatsitimaki@yahoo.gr